Çfarë mund të shisni?
• Produkte metalike, me përjashtim të makinerive dhe pajisjeve
• Prodhime metalurgjike
• Kompjuter dhe produkte elektronike dhe optike; pajisje elektromjekësore, pajisje për matje dhe ora
• Produkte të industrive të tjera prodhuese
• Tregtia me shumicë dhe pakicë; riparim i automjeteve dhe i motoçikletave
Politika e brendshme
Maroku, paraqet një përjashtim pozitiv ndaj evolucionit kompleks të Pranverës Arabe, pasi ka nisur me efektivitet në vitin 2011 një proces reformash kushtetuese, i cili ka favorizuar forcimin e sistemit demokratik, si nga pikëpamja institucionale ashtu edhe politike pa incidente apo dhunë të madhe. Ky rezultat është arritur për shkak të lidhjes solide dhe të veçantë që mbreti zbaton me popullsinë, për shkak të rolit të tij si “Komandanti i besimtarëve” për prejardhjen e tij nga Profeti Muhamed dhe aftësia e Islamit politik maroken për të kontribuar në një proces gradual evolucioni të sistemit politik. Sipas rendit politik të Shtetit, mbreti Sovrani kryeson Këshillin e Ministrave, emëron Kryetarin e Qeverisë dhe të ashtuquajturit Ministra të “Sovranitetit” (Punëve të Jashtme, të Brendshme, Drejtësi dhe Çështjeve Islamike) dhe kryeson Forcat e Armatosura. Parlamenti përbëhet nga dy Dhoma: Dhoma e Përfaqësuesve dhe Dhoma e Këshilltarëve. Më 7 tetor 2016, u zhvilluan zgjedhjet legjislative për rinovimin e Dhomës së Përfaqësuesve, të cilat u zhvilluan në një atmosferë paqësore dhe ishin përgjithësisht transparente dhe të rregullta. Një nga rezultatet kryesore politike të këtyre zgjedhjeve legjislative është forcimi i partisë “Drejtësia dhe Zhvillimi” (PJD), për të cilën votuesit marokenë kanë rinovuar besimin e tyre pas përvojës së pesë viteve qeverisje. Kjo konfirmon tendencën në rritje të partisë islamiste, e cila ka kaluar nga 46 vende në parlament në vitin 2007, në 107 në 2011, në 125 sot. PJD e ka rritur gradualisht influencën e saj, jo vetëm në qytetet e mëdha (burimet kryesore të votimit), por edhe në zonat rurale, falë një rrjeti në rritje të votuesve.
Zgjedhjet vunë në pah dy fenomene në panoramën politike të Marokut: një rënie progresive në numrin e partive në Parlament (aktualisht 12), dhe paralelisht rritjen e dy partive kryesore – PJD dhe PAM – shoqëruar me një shkallë të ulët të pjesëmarrjes së votuesëve.
Pas përpjekjeve të përsëritura për të formuar një ekzekutiv të ri, më 17 mars 2017, Mbreti Mohammed VI revokoi detyrën për kryeministrin Abdelilah Benkirane, që t’ia besojë Saaddine El Othmanit. Më 5 prill 2017, u arrit marrëveshja për formimin e ekzekutivit të ri (PJD – Drejtësia dhe Zhvillimi), i cili bëri betimin në të njëjtën datë përpara mbretit Mohammed VI dhe më 26 prill 2017 mori besimin e Parlamentit.
Përditësimi i fundit: 28/02/2018
Politika ekonomike
Ndër sektorët e prodhimit, në vëmendje të qeverisë kryesisht janë infrastruktura, strehimi social, bujqësia (nën programin Maroc Vert financuar nga Banka Afrikane për Zhvillim), peshkimi (Programi Halieutis) dhe energjia e rinovueshme.
Rabat gjithashtu synon të zhvillojë një industri nxjerrëse jo të kufizuar vetëm në industrinë e fosfateve dhe të fillojë kërkimet për naftë dhe gaz natyror. Mbi 30 kompani që i përkasin sektorit të energjisë kanë filluar aktivitetet e eksplorimit si on-shore dhe off-shore.
Rëndësi të konsiderueshme i atribuohet edhe zhvillimit të energjive të rinovueshme, me qëllim reduktimin e varësisë energjitike të vendit. Për të zhvilluar 6000 MW kapacitet shtesë nga burime të rinovueshme, Rabat ka nisur dy iniciativa: Programi Wind / Hydro dhe Rural Electrification, me qëllim promovimin e sigurisë së energjisë, prodhimin dhe shpërndarjen e energjisë elektrike dhe reduktimin e emetimeve të CO2; “Plani Diellor”, për ndërtimin e shumë impianteve fotovoltaike, gjithashtu me mbështetjen e Bankës Ndërkombëtare për Rindërtim dhe Zhvillim dhe Fondit Global të Mjedisit të Bankës Botërore, të angazhuar për të dhënë respektivisht 200 dhe 97 milionë dollarë.
Përveç sektorit të energjisë, qeveria synon të modernizojë sektorin financiar (duke ushqyer aspiratën e transformimit të Casablancës në një qendër financiare për të gjithë kontinentin Afrikan) dhe atë të punëve të mëdha infrastrukturore.
Një vlerë tjetër e shtuar për rritjen ekonomike të vendit është turizmi, i cili ka përjetuar rritje inkurajuese të flukseve që vijnë kryesisht nga Evropa dhe veçanërisht nga Italia, falë rënies së njëkohshme në disa tregje konkurruese (Tunizia dhe Egjipti) pas ngjarjeve të Pranverës Arabe.
Sa i përket të ardhmes së afërt, ligji i buxhetit për vitin 2018 identifikon fushat e mëposhtme kryesore për menaxhimin e shpenzimeve publike: arsimin, shëndetësinë, ambientin, punën, mbështetjen e investimeve dhe të sektorit privat. Me një qasje të ndërsjelltë për sektorët e lartpërmendur, legjislativi Maroken paraqet mekanizma për të konsoliduar të ashtuquajturin “rajonalizim të avancuar” dhe qeverisje të mirë.
Duke ndjekur vazhdën e administratave të mëparshme, akset kryesorë të politikës ekonomike të El Othmanit për 2018 do të jenë modernizimi i industrisë, promovimi i investimeve private dhe mbështetja për ndërmarrjet e vogla dhe të mesme (sipas parimit të preferencave kombëtare) dhe diversifikimi i partnerëve të biznesit.
Në këtë kontekst, vëmendja e qeverisë do të përqëndrohet kryesisht në sektorët prodhues dhe në sektorët që shpesh eksportohen dhe me vlerë të lartë të shtuar. Për të arritur objektivat ambiciozë të shpallura, El Othmani synon të zbatojë dhe zbatojë masat e parashikuara në planet e ndryshme të zhvillimit të nisur tashmë, duke filluar nga Plani i Përshpejtimit Industrial (PAI), i cili synon të rrisë nga 14 në 23% kontributin e industrisë në PBB-në kombëtare deri në vitin 2020. Do të zbatohen të gjitha strategjitë sektoriale, duke përfshirë Planin “Maroc Vert” (përmirësim të efikasitetit dhe mekanizimit në prodhimin bujqësor), të Planit Kombëtar për zbatimin e objektivave të përcaktuara nga COP22 (reduktimi i emetimeve të gazrave serrë dhe zhvillimi i energjive të rinovueshme), Vizioni 2020 për Turizmin dhe programi Halieutis (lidhur me sektorin e peshkimit).
Një objektiv tjetër strategjik për Othmanin është përmirësimi i përgjithshëm i klimës së biznesit me ambicien për të arritur në grupin e 50 “vendeve më të mira” në renditjen e Doing Business të Bankës Botërore (në vitin 2017 Maroku fitoi pozitën 68 ndër 150 vende), në veçanti duke përmirësuar performancën e vendit në drejtim të dematerializimit të procedurave të krijimit të biznesit, transparencës dhe qartësisë së kuadrit ligjor, efektivitetit të mekanizmave të financimit dhe shkurtimit të kohës së pagesës nga organet publike.
Përveç kësaj, ekzekutivi synon të përmirësojë sistemin financiar, me një rol rajonal në rritjenë bursën e Kazablankës si pikë referimi për kontinentin afrikan.
Së fundi, nga pikëpamja e marrëdhënieve ndërkombëtare, Rabati do të përpiqet të diversifikojë portofolin e partnerëve të saj tregtar në muajt e ardhshëm, duke i kushtuar vëmendje të veçantë vendeve afrikane – por jo vetëm – dhe me një rivitalizim të marrëveshjeve të tregtisë së lirë ku Maroku është pjesë (deri më tani merr pjesë në 55 prej tyre).
Përditësimi i fundit: 01/03/2018
Konkluzione
Burimet e lëndëve të djegshme në Marok janë të pakët: qymyri nga Jerada dhe nafta nga Sidi Kacem dhe Sidi Rhalem mbulojnë vetëm një pjesë të vogël të nevojave të vendit. Kohët e fundit, megjithatë, janë identifikuar depozita të gazit dhe të naftës në zonën e Essaouira dhe përgjatë bregut të Oqeanit Atlantik.
Maroku zë vendin e parë në botë për prodhimin e fosfateve. Qendrat kryesore të nxjerrjes janë Khouribga, Youssoufia, Benguerir, Sidi Chennane dhe Meskala. Maroku zotëron gjithashtu minerale metalike duke përfshirë hekurin (në zonat e Nador dhe Guemassa), bakrin (në Bleida, Guemassa, Tiouit), manganin (në Imini, nga ku merret mineral me një teleferik në Marrakech) (në Bou Azzer, në Anti Atlas), arin (pranë Tiznit), plumbin (në Mfis dhe Tizi n’Ressas), zinkun (Guemassa), kallajin dhe argjendin (Imiter dhe Igoudrane), antimonin (afër Ceutës dhe Oued Zem), molibdenin (në Azegour).
Aspektet normativë dhe legjislativë
• Rregullimi i Tregtisë
Zhdoganimi dhe dokumentet e importit: për mallrat që vijnë nga BE ka një trajtim të veçantë. Kompanitë importuese duhet të regjistrohen në Marok. Mallrat duhet të deklarohen në doganë, të shoqëruara me një deklaratë të përbashkët të sistemit informativ të BADR. Për zhdoganimin, është e nevojshme të plotësohet Deklarata unike e mallrave, e cila përcakton regjimin doganor përfundimtar për mallrat sipas sistemit të harmonizuar.
Kushtëzime mbi importet: ilaçet, materialet sanitarë dhe fitosanitarë, kafshët, bimët, OMGJ-të, kimikatet, mediat digjitale dhe të shtypura; alkooli kërkon autorizimin e Ministrisë së Bujqësisë.
Importi i përkohshëm: importet e përkohshme lejohen mbi bazën e posedimit të një Carnet ATA për një periudhë që nuk i kalon dy vjet.
• Aktivitetet e investimeve dhe objektet e prodhimit në vend
Rregulloret për investimet e huaja: sipas Kartës së Investimeve të Huaja (1995), investitorët e huaj gëzojnë të njëjtat të drejta si investitorët vendas. Investimet lejohen në të gjithë sektorët, me përjashtim të disa të rezervuara për shtetin (p.sh. minierat e fosfateve) dhe pronësinë e tokës bujqësore.
Karta gjithashtu u lejon banorëve dhe të huajve të investojnë në Marok me një regjim konvertibiliteti për transferimin e fitimeve tatimore neto. Që nga viti 2002, qendrat rajonale të investimeve janë gjithashtu aktive, me qëllim të krijimit të lidhjes midis realiteteve lokale dhe administrimit të financave kombëtare.
Legjislacioni i ndërmarrjeve: jo ndryshe nga ai europian.
• Patentat dhe pronësia intelektuale
Prona industriale dhe intelektuale mbrohet nga agjencia e qeverisë OMPIC. Maroku merr pjesë në Organizatën Botërore të Pronësisë Intelektuale dhe në traktatet kryesore ndërkombëtare mbi këtë temë: Konventa e Bernës dhe Parisit, Marrëveshja e Madridit për Regjistrimin Ndërkombëtar të Markave, Marrëveshja e Marrakeshit, Traktati i Bashkëpunimit të Patentave.
• Sistemi fiskal
Viti fiskal: 1 Janar – 31 Dhjetor
Tatimi mbi vlerën e shtuar (TVSH): 20%. Deklarimi dhe pagesa e tatimit duhet të bëhet çdo muaj. Deklarimi dhe pagesa on-line është i detyrueshëm.
Përditësimi më i fundit: 18/10/2017
